Afet/Kaza Arama - Kurtarma
Arama ve Kurtarma, bir kaza ya da afetten ötürü yaralı ya da ölüm tehlikesiyle karşı karşıya olan ve bu durumdan kendi başına kurtulamayan kazazedelerin kurtarılması etkinliğidir.
İnsan ya da doğal kaynaklı, yaşam, doğal kaynak ya da mülk kaybına yol
açan; yol açtığı zararın azaltılabilmesi için yardım personeli gerektiren durumlardır.
En önemlisi ise, ne zaman olacağı; nasıl olacağı veya gelişeceği, nerede olacağı veya oluşacağı ne şiddette veya zararlı olacağı, ne kadar kişinin ne kadar zarar göreceği kesin olarak bilinemez; afet ya da kazalar engellenemez.
İşte bu gerçeklikle karşı karşıya bulunulduğunda, ortaya arama kurtarma etkinliğinin kendisi çıkar.
Arama kurtarma; tehlikeli bir iştir, arama kurtarma gerektirecek durumları önceden bilmek olanaksızdır, arama kurtarma etkinliği, her zaman için karmaşık ve gergin ortamlarda gerçekleştirilir.
Bu son derece hassas ve bir o kadar da önemli etkinliğin uluslararası düzeyde kabul görmüş temel değerleri bulunmaktadır.
İnsan yaşamıyla doğrudan iççice gerçekleştirilen bu işi tanımlayan etik şöyledir: Kurtarma gönüllü bir etkinliktir. Kişisel çıkar sağlanamaz. Maddi kazanç sağlanamaz. Bir operasyonda en öncelikli konu kazazedenin kurtarılmasıdır. Kurtarma uzman kişilerce gerçekleştirilmelidir. Kurtarma bir ekip çalışmasıdır.
Mountain Guide
Dağda Arama ve Kurtarma
Arama ve Kurtarmanın asıl gayesi hayat kurtarmaktır.
Search and rescue (SAR) cümlelerinin türkçe karşılığı olan arama ve kurtarma (AK) objektif veya sübjektif olaylar sonucu kişilerin; planlanan yere, planlanan zamanda ulaşamaması durumunda; kaybolan, yaralanan, kazaya uğrayan veya ölen kişilerin bulunması çalışmalarına arama;
Bulunan kişilerin alınıp emniyetli bölgelere taşınmasına kurtarma
her iki hareketin ortak yapılmasına arama ve kurtarma (AK) denir.
Hayatta kalanların en iyi durumda ve mümkün olan en kısa zamanda kurtarılmaları ve bunun için mevcut olanakların en kısa zamanda harekete geçirilmesi esastır.
Arama ve kurtarma çeşitleri
Arama ve kurtarma iki ayrı bölüm altında incelenmektedir.
1 . Denizde arama ve kurtarma.
2 . Karada arama ve kurtarma.
Bunlar; kendi arasında 2 ana bölüme ayrılmaktadır.
1 . Tabii afetlerde arama ve kurtarma.
2 . Kaybolmalarda ve kazalarda arama kurtarma.
AKKM konseyi
AKKM konseyinde ……………başkanına direk olarak bağlı olan aşağıdaki konseyler bulunmaktadır. B. Basın – yayın konseyi :
1 . Basına bilgi vermekten, C. Lojistik destek- Ulaşım konseyi:
1 . Ak birimlerinin ihtiyaç duyulan bölgelere gidebilmesi ve ihtiyaç duyulan malzemelerin taşınabilmesi için gerekli ulaşım araçlarının temin edilmesini sağlar. D. Sağlık konseyi:
1 . AK birimlerine ilkyardım konusunda kurslar ve seminerler düzenleyerek personelin ilkyardım konusunda gelişmelerini sağlar. E . Malzeme konseyi:
1 . ARGE ile ortak çalışarak kullanıma çıkan yeni teknik malzemeleri takip etmek, Arama ve kurtarma çeşitleri b . Kaza ve kaybolmalarda ak; (kendi arasında dört ana bölüme ayrılmaktadır.)
1 . Kaybolma. Arama ve kurtarma araçları Kaza değerlendirme safhaları Kazazedenin (Kzd) aranması Görev planlaması
Havadan arama ve kurtarma yöntemleri 1 . Papatya zinciri paterni: büyük vadilerin, girintilerin ve çıkıntıların olduğu alanlarda düşük süratli uçakların ve helikopterlerin birbirilerinin tarama alanlarını kontrol edebildikleri bir arama şeklidir. 2 . S- Paterni: Geniş vadi alanlarında iki hava aracından birisi s şeklinde arama yaparken diğer aracın direk uçuş yaptığı
kör noktaları kontrol edebilmek için yapılan bir arama şeklidir . S şeklinde arama dağın tek yüzeyinde de başarıyla uygulanmaktadır. 3 . Yonca yaprağı Paterni: hızlı uçan bir uçağın yonca yaprağı şeklindeki aramasına devam ederken yavaş uçan helikopterin uçağın dönüş rotalarındaki boşluğu dolduracak şekilde ve alçak uçuş yaparak arama yapmasıdır. Arama Paternleri ve teknikleri
arama paternlerinin seçilmesi; kazaya ilişkin elde edilen bilgilerin doğruluğu, arama sahasının boyutları, ak vasıtalarının sayısı ve kabiliyetleri, çevre koşulları, aranacak hedefin ebadı ve kazazedelerin tespiti için kullanılan yardımcı ekipmanın tipi dahil birçok faktöre bağlıdır. Arama paternlerinde kullanılan terimler Arama paterni çizimleri
Papatya zinciri paterni Kullanılması :
1 . Güneş ışığını aynadan yanınıza yansıtın. Yer- hava işaretlerinin anlamları Uluslararası işaretler ve anlamları Karadan arama paternleri Karadan kurtarma yöntemleri Karada kurtarma yöntemleri arazinin yapısına bağlı olarak 2 farklı teknikle yapılmaktadır.
1 . Teknik gerektirmeyen arazide kurtarma. 1 . Teknik gerektirmeyen arazide kurtarma dört bölüm altında yapılmaktadır.
1 . Kazazedeyi bulunduğu bölümden yukarı çekme. 2 . Teknik gerektiren arazide beş bölüm altında yapılmaktadır.
1 . Kazazedeyi bulunduğu bölümden yukarı çekme. Teknik gerektirmeyen arazide kurtarma 1 . Dört el oturak sistemi :
Kısa mesafeli taşıma sistemi için uygundur boyları birbirine yakın iki taşıyıcı karşı karşıya gelerek her biri sol eliyle sağ bileğinden tutar. Diğer taşıyıcının bileğini serbest kalan eliyle tutarak oturak oluşturulur. Kzd. Buraya oturtularak taşıma yapılır. 2 . İp ile taşıma sistemi:
İp veya perlon çift sayılı olarak kangal şeklinde sarıldıktan sonra orta kısmından bağlanır. Kangal orta kısmından ikiye ayrılarak iki göz elde edilmiş olur. Kazazedenin her bacağı bir göze sokulur. Taşıyıcı kazazedeye sırtını dönerek anılan ipleri sağ ve sol omzuna takar iplerin omuzdan çıkmasını önlemek için göğüsten perlon veya yardımcı iple bağlar. 3 . Sırt çantasında taşıma:
80 litre veya daha büyük boydaki sırt çantasının alt bölümü açıldıktan sonra kazazede çantanın içine sokulur. Ayakları çantanın altından dışarı çıkarılır. Klipslerin kırılma ihtimaline karşı kazma bağlama yerlerinden yardımcı ip ve perlonla desteklenir. Sırt çantası sırta alınarak taşıma yapılır. 4 . Sırt çantası + Baton sistemi:
İki adet Baton veya kazma gövdelerinden birbirine birkaç noktadan sıkıca bağlandıktan sonra yan yana durmuş iki taşıyıcının sırt çantalarının sırt tarafından içeri sokulur. Kazazede iki kurtarıcının arasına anılan malzemelerin üzerine oturur. 5 . Sedye sistemi (İp + Metal ) :
Kzd. Basit kurtarma teknikleri ile taşınmayacak kadar ileri seviyede yaralı veya kendinde değil ise sedye ile taşıma yapılır. Teknik gerektirmeyen arazide ipe girme İp sedyeleri ve yapılma yöntemleri Bulin düğümüyle sedye yapılması. Tamkazık ve geçme sistemi: Kazazedenin mumya ip sedyesinde taşınması Kurtarmada ana emniyet noktaları Örümcek çapası- çoklu emniyet noktası (Edge roller - Roof roller) Teknik gerektiren arazide kurtarma Kzd. nin durumuna göre; sedye kullanılır veya kullanılmaz. 3 / 1 makara sistemini kurulması 6 / 1 makara sistemini kurulması 9 / 1 makara sistemini kurulması Hava hattının kurulması Hava hattının kurulmasında ihtiyaç duyulan malzemeler hava hattındaki ipin gerdirilmesi
hava hattında sedyenin kullanılması
Kzd. yi kanyon vb. Yerlerden karşıdan karşıya geçirmenin en uygun yolu hava hattını kullanmaktır. Hareketli hava hattında hareketli ipi kullanma tekniği
Bu birimler:
Arama kurtarma koordinasyon merkezi ( AKKM )
…………………başkanının yetki ve sorumluluğunda olup yer alan bütün arama ve kurtarma merkezlerinin bağlı olduğu bölümdür.
1 . Yılık ak eğitim planlarının yapılmasından,
2 . İhtiyaç duyulan arama ve kurtarma malzemelerinin alınmasına karar vermekten,
3 . Tatbikat veya teknik çalışmalarının yer ve zamanını belirlemesinden,
4 . Ak personelinin giyeceği kıyafet ve kullanacağı amblemlere karar vermekten,
5 . Olay sonundaki raporların tasnif edilmesi, alınacak önlemler, olay bildirimi ve sonuç raporunu basına açıklama/açıklamama yetkisinden,
6 . Arama ve kurtarma ekiplerinin olay yerine gönderme/göndermeme v.s. yetkisine sahiptir.
A . Teknik konsey :
1 . AK nin yapılandırılmasından,
2 . Teknik uygulamalardan,
3 . Malzeme alımlarında AKM ye öneri götürmekten,
4 . Araştırma geliştirme ( Ar.Ge ) çalışmalarında bulunmaktan
5 . Tatbikat yer ve zamanını A.K.K.M ye önermekten,
6 . Kurulmasına karar verilen ak birimlerin yeterliliğini denetlemesinden vs.………………… başkanı adına sorumludur.
2 . Ulusal ve uluslar arası basın çalışmalarına iştirak etmekten,
3 . Arama ve kurtarma çalışmalarında basın bölümü masası kurmaktan v.s.
4 . İletişim araçlarıyla ak birimlerinin yapısı ve çalışmalarının tanıtımı.
5 . Halkın eğitsel amaçları da gözeterek bilgilendirilmesi çalışmaları yapmak.
2 . İhtiyaç duyulan ilkyardım malzeme ve teçhizatının alınmasını ilgili birimlere dağıtılmasını, eksilen teçhizat ve malzemenin yerine konmasını sağlar.
2 . Satın alınabilmesi için teknik şartnameleri hazırlamak.
3 . Zaman zaman depolardaki malzemeleri kontrol ederek görev yapamaz durumdaki malzemeleri demirbaştan düşürmek için teknik kurula sevk eder.
a . Tabii afetlerde AK; (kendi arasında 4 ana bölüme ayrılmaktadır.)
1 . Depremde arama ve kurtarma.
2 . Çığda arama ve kurtarma.
3 . Heyelanda arama ve kurtarma.
4 . Selde arama ve kurtarma.
2 . Engellere takılma.
3 . Kaza geçirme
4 . Sığınarak mahsur kalma ve kaybolma.
AK araçları kendi arasında üç ana bölüme ayrılmaktadır.
1 . Denizde arama ve kurtarma
2 . Havadan arama ve kurtarma.
3 . Karadan arama ve kurtarma.
Uluslararası AK sistemlerine göre üç safha üzerinde değerlendirme yapılmaktadır. Bunlar;
1 . İhbar alınma safhası: İhbar bilgilerinin araştırılır.
2 . Alarm safhası: Toplanan bilgilere göre kaza geçirme ihtimalinin yüksek olduğunun değerlendirilmesi ak birimi dönüş rotasından araştırmaya başlar.
3 . Tehlike safhası: Kazaya uğrandığı kesinleşmiştir.
AK birimleri ve birim AKM derhal arama ve kurtarma faaliyetlerine başlar.
AKKM ye haber verilir.
İhtiyaç duyulma ihtimaline karşı yedek ekipler hazırlanır. Bekler durumuna getirilir.
kaybolan veya kazaya uğrayan kişi / kişilere ulaşılabilmesi için yapılacak ilk iş “yerinin belirlenmesidir”.
Makul bir zaman içerisinde kazazedenin tam yeri hassas olarak doğrulanmazsa gayret ve hayatlar kaybedilebilir.
Geniş alanları kısa sürede taramada en uygun yöntem hava araçlarını (helikopter – uçak) kullanmaktır.
Helikopter ve uçaklar arama/kurtarma yaparken uluslar arası arama/kurtarma teknikleri ve işaretlemeler (haberleşme) kullanırlar.
1 . Arama başlangıç noktası: AK vasıtalarının arama faaliyetini başlattığı mevkidir. Arama başlangıç noktasının belirlenmesi ile ak vasıtalarının irtifa ve mesafe ayrımları temin edilir. Arzulanan mevki ve zamanda arama faaliyetine başlanması sağlanır.
2 . Arama bacağı: herhangi bir paterni’nin izi boyunca olan bacaktır.
3 . Yan bacak: iki arama bacağı arasındaki bağlantıdır.
4 . Yaklaşma: AK vasıtasının sektör paterni, dikdörtgen, kare, üçgen , s tarama ,genişleyen kare patern , rota boyu paterni, paralel tarama paterni, enine tarama paterni ,dağ çevre paterni gibi arama tekniklerinden herhangi birisi kullanılarak arama sahasına hareket ettiği genel yöndür ve normalde yan bacaklarla aynı yönde olur.
Uçak ve helikopterin S düzeninde araması
Alanın S- paterniyle aranması
Yonca yaprağı paterni
Çevre paterni
Uçağın vereceği standart alındı- anlaşıldı işaretleri
işaret aynası ve kullanılması
İşaret aynaları: üretim yapan fabrika ve üreten ülkenin standartlarına ve kullanım amaçlarına göre farklı boyutlarda ve değişik şekilde yapılmışlardır.
Asıl amacı: Kzd veya kurtarma ekibinin arama yapan nesnelere(insan, helikopter, uçak vs.) işaret vererek bulunduğu yeri belirtmektir.
2 . Aynayı yavaş yavaş göz seviyesine getirin ve gözlem deliğinden bakın. Uzayıp giden parlak ışıklı bir noktayı görün. Bu ışık nişan alma veya hedef göstergesidir.
3 . Aynayı yaklaşık olarak göz hizasında tutun ve parlak ışıklı nokta hedef üzerine gelinceye kadar aynayı hareket ettirin.
4 . Etkili kullanılan bir ayna ile 100 km. Uzağa işaret gönderilebilir.
Helikopterin kazazedeyi alması: Havadan yapılan kurtarma işlemlerinde helikopter meteorolojik şartlar (sis – yağış - rüzgâr – uygun iniş alanı vs ) uygun ise yoğun olarak kullanılmaktadır.
Helikopterin etkin olarak kullanılması yer hava işaretlerine bağlıdır. Aşağıdaki işaretler uluslararası işaretler olup renkli olarak 3 metrelik bezlerin üzerine yazılmıştır. Kullanılmak istenen işaret yerden havaya (helikoptere) doğru düzenlenmiştir.
Helikopterler yapılış özellikleri; vinçli veya vinçsizdir. Vinçli helikopterler havadan yere 50 metrelik ip, çelik halat veya sedye indirip kazazedeyi alabildiği gibi yere de inebilirler.
Vinçsiz helikopter kzd. yi alabilmek için yere inmek zorundadır. Kzd. nin bulunduğu mevki helikopterin inişi için uygun olmayabilir. Bu durumda kzd. yi helikopterin ineceği alana taşımak zorunluluğu vardır. Bu zaman kaybı olabildiği gibi helikopterin yakıt durumu göz önüne alındığında sınırlı zaman demektir.
Helikopter yere inmeden önce etrafındaki engelli alanları ve gideceği yönü tespit etmek için kzd. nin bulunduğu bölgenin üzerinde bir kaç tur atabilir. Helikopterin inebileceği uygun bir alan varsa o bölgede bir sis kutusu yakmak pilota uygun iniş alanını ve rüzgârın esiş yönünü belirlemede yardımcı olur. Helikopter yere inerken pallerin basıncından dolayı güçlü rüzgâr akımları yaratır. Bu durumda kzd. yi ve malzemeleri emniyete almak gereklidir aksi takdirde malzemeler uçabilir.
Helikoptere yaklaşırken; pilotun veya kurtarma personelinin izini alınmalıdır bu izin sağ veya sol eli yumruk yaptıktan sonra başparmağı yukarı kaldırmak ( ox ) başparmağı aşağı çevirmek (no) anlamı taşır. Helikoptere burun kısmından ve 45 derecelik açıyla yaklaşılmalı pallere dikkat edilmelidir.
Kaza yeri biliniyor ise;
1-) Deneyimli bir grup önceden gönderilir. Bu grup çalışmaya başlarken diğer gruplarla irtibatı sağlar. Ana grup gelene kadar gerekli güvenlik tedbirlerini alır ve gerekli ise ilkyardım tedbirlerini uygular.
2-) Kaza yeri bilinmiyor ise; arama yöntemleri 4 çeşittir.
A. Keşif araması: 3- 4 veya 5 kişilik çok deneyimli dağcıdan oluşur. Hızlı ve minimum malzemeyle teçhiz edilmiş olmalıdırlar. Kaybolan grubun takip edeceği rotayı izlerler.
B . Alan taraması: kısmen büyük alanların aranmasında kullanılan bir yöntemdir. Her grup belirli bölgeyi tarar. Gruplar kendi aralarında muhabere yaparlar.
C . Süpürerek arama: grup üyeleri araştırılacak alana belli aralıklarla dizilir ve ileriye doğru arama yapılır. Arama arazinin yapısına, görüş alanına personel sayısına, alanın büyüklüğüne ve arama zamanına göre belirlenir.
D. Temasla arama: küçük alanların ve görüşün zayıf olduğu durumlarda (sisli havada, gece, uçurum kenarı, sık taşlık veya bitki) araştırmacıların aralarındaki mesafe 5 - 25 m. arasında olmalı ve araştırmacılar bir birilerinin alanlarını da kontrol edebilmelidirler.
E . S- paterni: havadan arama paterni’nin yerdeki şeklidir.
Karada kurtarma yöntemleri kazazedenin sağlık durumuna bağlı olarak 2 farklı bölüm altında yapılmaktadır.
1 . Kzd. nin hayati tehlikesi yok fakat yürüyemiyor.
2 . Kzd. nin hayati tehlikesi var.
A . Kzd. nin şuuru açık
b . Kzd. nin şuuru kapalı
2 . Teknik gerektiren arazide kurtarma.
2 . Kzd. yi bulunduğu bölümden aşağı indirme.
3 . Kzd. yi yan geçiş yaptırarak kurtarma.
4 . Kzd. yi taşıma
2 . Kzd’ yi bulunduğu bölümden aşağı indirme.
3 . Kzd’ yi yan geçiş yaptırarak kurtarma.
4 . Kzd’ yi hava hattı kullanarak taşıma ve kurtarma.
5 . Kzd’ yi taşıma.
Teknik gerektiren araziden çıkıp teknik malzemeler bir yana bırakılınca taşıma sistemi ile teknik gerektirmeyen arazi sistemine dönünce taşıma sistemleri de değişmektedir.
Kurtarma yapılırken bazı arazilerde (kaygan toprak, çarsak, eğimi 30 derece civarındaki iniş ve çıkışlar) kurtarıcının ve kazazedenin emniyetini almak gerekli olabilir.
Uygun bir noktada ana emniyet noktası kurulur. Artçı kendisini ve kurtarıcı ekibi emniyete alır. Kurtarmanın özelliğine bağlı olarak teknik malzemeler hazırlandıktan sonra ana ipin ucu kurtarıcının ( inişte arkadan emniyet kemerine / tırmanışta önden emniyet kemerine bağlanır ) artçı ip vererek/alarak, kurtarıcı/kurtarıcılar emniyetli olarak yavaş yavaş iniş/tırmanış yaparlar.
Eğimin tehlike teşkil etmediği bölgelere gelindiğinde kurtarıcı ekip ip emniyetinden çıkarak yoluna devam eder.
Çadır veya panço sedyesi :
Acil durumlarda kazazedeyi tehlikeli olmayan alanlarda taşımak için yapılması en kolay taşıma sedyesidir.
1 . Çadır veya panço yere düz olarak serilir.
2 . Altı köşesinin her birinin içine bez, çorap vs. Konulur.
3 . Konulan nesnelerin bulunduğu bölüm top haline getirilir.
4 . Anılan bölümler yardımcı ip ile tam kazık düğümüyle bağlanır.
5 . Kzd. Çadır veya pançonun üzerine yatırılarak tahliye edilir
1 . Kurtarma ipi istenilen genişlikte ve uzunlukta yere serilir ve uzatılır.
2 . İpe basit (kördüğüm ) düğüm atılır ve ikili ip haline getirilir.
3 . Karşı taraftaki ipe bulin düğümü köprüsü atıldıktan sonra ikili ip anılan köprünün içine sokularak bulin düğümü kitlenir.
4 . Anılan düğüm ve ikili ip sistemi aynı şekilde devam ettirilerek istenilen uzunlukta sedye elde edilir.
5 . Artan ipler birbirilerine bağlanır.
6 . Sedyenin üzerine mat vs. atılabilir.
7 . Kzd. Sedyenin üzerine yatırılır ve taşınır.
8 . Gerekliyse kazazede sedyeye bağlanır.
1 . Bu sedyenin yapılabilmesi için 30 metre ipe ihtiyaç vardır.
2 . İp orta noktasından başlamak üzere iki eşit parçaya ayrılır.
3 . İp ‘S’ çizecek şekilde kazazedenin boyunun genişliğine ve uzunluğuna göre ayarlanır.
4 . Boşta kalan ipler tamkazık düğümüyle ‘S’ çizen iplerin ucuna takılır.
Not : Tamkazık düğümü sırasında ipler burulma ( dolanma ) olacağından ara sıra iplerin burulması düzeltilmelidir.
5 . İpin her iki tarafına tamkazık düğümü atıldıktan sonra kalan ipler tam kazık düğümünün atıldığı noktadaki ipin içinden geçirilir.
Bu olay tam kazık düğümünün ipten ayrılmasını önleyecektir.
6 . Taşımanın kolay olabilmesi için tamkazık düğümünün içinden ipler birkaç kez geçirilebilir.
7 . Kalan ipler taşıyıcılar tarafından kolon yapılabilir.
8 . Taşıma noktalarının uçlarına karabina bağlanabilir.
9 . Kazazedenin yaralanma durumuna bakılarak sedyenin üzerine mat veya başka koruyucu malzemeler serilebilir.
10 . Kazazede kalan iplerle, perlonla veya yardımcı iple sedyeye bağlanmalıdır.
Kzd. de omurga kırığı varsa ve sedye bulunmadığı zaman kazazedeyi taşımanın en emin yolu mumya tip ip sedyesidir.
1 . İp ‘S’ çizecek şekilde yere serilir.
2 . Kazazede sedyenin üzerine emniyetli şekilde yatırılır.
3 . İplerin ucu birbirilerinin içinden geçirilerek kazazede sıkıca sarılır.
4 . Omzundan, ayaklarından ve belininin altından alınan perlonlar vücut denge noktasında birleştirilir.
Kurtarma yapılırken ana emniyet noktaları teknik malzemeyle kurulacaksa en az 2 noktadan veya fazla kurulması emniyet açısından tercih edilmelidir.
Tabii noktalardan (kum saati, baba vs.) Alınacak emniyet noktalarının çekeri değerlendirilmelidir.
Kurtarma yapılırken değişik yönlere gidilebileceği düşünüldüğünde ana emniyet noktaları dinamik olmak zorundadır.
3 noktalı veya daha fazla ana emniyet noktası düşünülüyor ise örümcek çapası tercih edilmelidir.
Kurtarma yapılıyorken sürtünme göz önüne alınmalıdır. Kurtarma ipinin kayalara sürtünmesini önlemek için; kaya yüzeylerine ( duvarlara ) Edge roller; balkonlara (negatif – içbükey ) Roof roller olarak isimlendirilmiş özel makaralı sistemler kullanılmalıdır.
Anılan makaraların kaya yüzeylerine sabitlenebilmesi için sikke veya özel çiviler kullanılmaktadır.
Anılan makaralar olmadığı zaman iplerin sürtünme yaptığı yerlere ip koruyucu (rope preventive) çekicin sap kısmı veya sert bez parçaları kullanılarak sürtünme azaltılabilir.
Kazazedeyi bulunduğu bölümden yukarı çekme
Kzd. yi bulunduğu bölümden yukarı çekme yerçekimine karşı kuvvet uygulanacağından inişten daha zordur. 2 bölüm altında incelenmektedir.
1 . Kazazede kendinde.
2 . Kazazede kendinde değil.
1 . Kzd. nin yanına ulaşılıp emniyeti alınır.
2 . Gerekliyse ilkyardım tedbirleri uygulanır.
3 . Taşıma sistemine ve taşıma çeşidine karar verilir.
A . Kurtarma alanı dar ise kzd. Dikey kurtarılacak şekilde hazırlanır.
B . Kurtarma alanı geniş ise; kazazede yatay kurtarılacak şekilde hazırlanır.
4 . Kzd. kurtarma ipine bağlandıktan sonra zorluk durumuna bağlı olarak 1, 2 veya 3 ‘ lü makara (palanga) sistemi kullanılarak kzd. ve refakatçi yukarı doğru çekilir.
5 . Çekme sırasında refakatçinin direktifleri geçerlidir.
6 . Kurtarma yapılırken ana emniyet noktasındaki ekip ve refakatçi arasında telsiz bağlantısı veya düdük ile haberleşme sağlanmalıdır.
7 .Haberleşme malzemeleri yok ise ekipten birisi her iki gurubu görecek şekilde uygun yerde durarak haberleşmeye yardımcı olur.
Kzd. Kendinde, sadece yürümede - tırmanmada zorluk çekiyor ve küçük bir yardımla kurtarılacak durumda ise 3 / 1 makara sistemi yeterlidir.
1 . Ana emniyet noktası kurulur.
2 . Ana emniyet noktasından kzd. ye emniyeti alınmış kurtarma ip gönderilir.
3 . Kzd. iple kendini emniyete aldıktan sonra ana emniyet noktasıyla kazazede arasındaki ipe jumar veya pürsik düğümü atılır (kurtarıcı tarafından çekilen ipin
geri gitmesini önlemek için).
4 . Ana emniyet noktasının içinden geçen ip geriye dönerken kazazede ile emniyet jumarı arasına takılan çekme jumarına–pürsiğine takılmış makara – karabina’ nın içinden geçerek tekrar ana emniyet noktasına doğru döner. Bu ip çekilince kd. yavaş yavaş yukarı çekilir.
5 . İki jumar – pürsik alt alta değecek şekilde yaklaşır ise çekme jumarı aşağıya itilir.
6 . Bu sistem kuvvetten kazandırırken yoldan kaybettirir.
1 . Ana emniyet noktası kurulur.
2 . Ana emniyet noktasından kazazedeye emniyeti alınmış kurtarma ip gönderilir.
3 . Kzd. İple kendini emniyete aldıktan sonra ana emniyet noktasıyla kazazede
arasındaki ipe jumar veya pürsik düğümü atılır (kurtarıcı tarafından çekilen ipin geri gitmesini önlemek için).
4 . Ana emniyet noktasının içinden geçen ip geriye dönerken kzd. ,ile emniyet jumarı arasına takılan çekme jumarına – pürsiğine takılmış makara – karabina’ nın içinden geçerek tekrar ana emniyet noktasına doğru döner.
5 . Ana emniyet noktasındaki diğer karabinanın içinden geri dönerek ayni ipe takılmış jumar- pursiğin içinden geçerek ana emniyet noktasına doğru geri döner. Bu ip çekilince, kzd. çok yavaş şekilde yukarı çekilir.
6 . İki jumar–pürsik alt alta değecek şekilde yaklaşır ise çekme jumarı aşağıya itilir.
7 . Bu sistem kuvvetten kazandırırken yoldan kaybettirir.
1. Ana emniyet noktası kurulur.
2. Ana emniyet noktasından kzd. ye emniyeti alınmış kurtarma ip gönderilir.
3 . Kzd. iple kendini emniyete aldıktan sonra ana emniyet noktasıyla kzd. Arasındaki ipe jumar veya pürsik düğümü atılır(kurtarıcı tarafından çekilen ipin geri gitmesini önlemek için).
4 . Ana emniyet noktasının içinden geçen ip geriye dönerken kzd. İle emniyet jumarı arasına takılan çekme jumarına–pürsiğine takılmış makara – karabina’ nın
içinden geçerek tekrar ana emniyet noktasına doğru döner.
5 . Ana emniyet noktasındaki diğer karabinanın içinden geri dönerek ayni ipe takılmış jumar-pursiğin içinden geçerek ana emniyet noktasına doğru geri döner. Bu ip çekilince kzd. Çok yavaş şekilde yukarı çekilir.
6 . Iki jumar–pürsik alt alta değecek şekilde yaklaşır ise çekme jumarı aşağıya itilir.
7 . Bu sistem kuvvetten fazla kazandırırken yoldan çok fazla kaybettirir.
Kurtarma yapılırken; engelleri kestirmeden geçme, kzd. yi sarsmama, zor yerlere girmekten kaçınma gibi durumlarda, kanyon veya nehir geçişlerinde en uygun yöntem hava hattını kullanmaktır.
Hava hattında kurtarma 2 ayrı yöntemle yapılmaktadır.
1 . Sabit yük çeker hat.
2 . Sabit yük çeker hatta montajlı hareketli hat.
1 . Statik ip.
2 . 2 dinamik ip.
3 . 15 adet karabina (hms. Kilitsiz. Kilitli)
4 . 3 adet jumar veya yardımcı ip.
5 . Tandem makara
6 . 4 adet kurtarma makarası.
7 . Perlon (yeteri kadar) ana emniyet hatlarının kurulması için.
8 . Sikke (yeteri kadar)
9 . Çekiç.
10 . Rehber ip (misina ipi gerekliyse)
11 . Kask.
12 . Sedye (gerekliyse).
13 . İp-sedye gerekliyse
14 . Bıçak
Hava hattı kurulduktan sonra;
1 . Emniyet için sedye uygun bir yere bağlanır.
2 . Sedye2 adet kurtarma makarasıyla gerili ipe takılır.
3 . Sedye hareket ettirilirken makaraların birbirilerinden uzaklaşmasını önlemek için ip veya perlonla bağlanır.
4 . Sedyeyi hareket ettirmek için makaraların altından kanyonun her iki yanına ulaşabilecek uzunlukta 2 ip bağlanır.
5 . Kzd. Sedyeye yatırılıp emniyetleri bağlanır.
6 . Sedyenin emniyet sökülür.
7 . Kanyonunun karşı tarafındaki kurtarma ekibi sedyeyi çeker.
8 . Sedye emniyet için bağlandıktan sonra kzd. Alınır.
1 . Hava hattı kurulup emniyete alındıktan sonra.
2 . Tandem statik ipin üzerine monte edilir.
3 . Tandemin altında bulunan boşluğa 2 karabina yardımıyla kurtarma makaraları takılır
4 . Makaraların içinden geçen ipe sekizli düğümü atılır.
5 . Her iki taraftaki ana emniyet noktalarındaki ipi emniyete almak için pursik veya jumar emniyeti kullanılır.
6 . İp verirken; jumarlar açılıp yarım kazık düğümüyle ipler yavaş yavaş bırakılır.
7 . Kzd. Çekilirken jumarlar kapatılıp yarım kazıklar çözülür.
8 . Kzd. Sağa sola hareket ettirileceği zaman çekilecek tarafın jumarı kapalı tutulur karşı taraf açılıp ipe yarım kazık düğümü atılır.
ÇIĞDA ARAMA VE KURTARMA
Çığa yakalanınca mümkün olduğunca kenarlara kaçmaya çalışmak gerekir.
Ayrıca yüzme hareketi yapmak yüzeyde kalmayı sağlayabilir. Kayak takılı ise mutlaka kayak ve batonlardan kurtulmalıdır. Eğer bu olası değilse, kar yavaşladığında fetus durumu alıp hava boşluğu sağlamaya çalışmak en doğrusudur.
Çığ altında kalındığında arayan kişilerin duyabilmesi için zaman zaman bağırmak gerekir. Buna karşılık havayı harcamamak ve yorulmamak için çok fazla enerji harcamamalıdır. Ancak, dışardan gelecek seslere kulak verilmeli ve ses yaklaştığında tepkide bulunulmalıdır. Ses dışardan içeriye daha kolay geçer.
Uzak bölgelerde, çığ altında kalan bir kazazedenin kurtarılması, çığa gömülmemiş ve halen yaşamakta olan kişinin hareket tarzına ve olanaklarına bağlıdır. Çok uzaklardan kaza yerine gelen kurtarma ekipleri yaşayan birini bulmak yerine, genellikle cansız bir bedenle karşılaşırlar. İstatistiklere göre, 1 saate yakın bir süre içinde kurtarılamayan gömülü durumdaki kazazedelerin %50 si yaşamını yitirmektedir. Demek ki, burada önemli görev çığa yakalanmayan kişi ya da kişilere düşmektedir. Bu nedenle, kurtarıcılar paniğe kapılmadan, çığın geçtiği bölge üzerinde bulunan sabit nesnelerden yararlanarak (ağaçlar, kayalar) çığa yakalanan kazazedenin ilk yakalandığı yeri ve kazazedenin çığ içinde son görüldüğü yeri tespit ederse bulma şansını arttırır. Karın su gibi aktığı ve merkezin, kenar bölgelere göre akış hızının daha fazla olduğu bilinmelidir.
Kaza olunca, yardımın uzaklığı ya da yakınlığına bakmadan hemen aramaya başlayarak kazazedenin görüldüğü yerler işaretlenir. Ancak, bu sırada yeni bir tehlike olmamasına dikkat edilmelidir. Bunun için kaçış noktaları tespit edilmelidir. Arama yapılırken öncelikle kar yığınları, ağaçlık bölgeler ve kaya yanlarına bakılır. Çünkü bu bölgeler durma noktası olabilir. Belli aralıklarla bağırıp sonra sessizlik sağlanır. Bu, kazazedeye sesle ulaşmak için gereklidir. Araştırma yapılırken, eğer yüzeyde bir eşyaya rastlanırsa, kazazedenin o bölgede olma olasılığı var demektir. O bölgede hemen kazı ve sondaj çalışmalarına başlanır. Eğer bir eşyaya rastlanamazsa, çığın durma noktası işaretlenmeli ve hemen biraz üzerinden aramaya başlanmalıdır. Ucu sivri olmayan sopalarla, ucu bantlanmış kazmalarla, batonlarla, varsa çığda arama sondaları (2.40-3.20 m. boyundadırlar. ) ile sistemli bir şekilde saplama işlemine başlanır. Kesinlikle keskin ve sivri uçlu malzemeler kullanılmamalı ve sondalama işlemi tek tek değil, grup halinde yapılmalıdır.
Arama, 1-1,5 m. aralıklarla yapılmalı; bir ize rastlanmazsa 25 cm. ye kadar daraltılmalıdır. Arayıcılar düzenli bir sıra halinde ilerlerken, her adımda durup, saplama malzemelerini sırayla ayaklarının önünde, ortasında ya da yanındaki bölgelere saplarlar. İdeal bir arama ekibi 20-30 kişiden oluşur. Sondalarla da sonuç alınamazsa, 3 m aralıklarla ve birbirine paralel olarak 1 m. derinliğinde çukurlar açılabilir. Saplama malzemeleri bu çukurların içinden yanlara doğru saplanarak arama sürdürülür. Saplama malzemelerinin kuşku duyulan temaslarında, arama ekibinde yer alan kürekçiler o bölgede kazı yaparlar.
Grupta VS (alıcı-verici) varsa arama kolaylaşacaktır. VS aletleriyle çığ altında kalmış biri uygun koşullarda 5-15 dakikada bulunabilir. Aramaya başlama noktası çığa yakalanan kişinin en son görüldüğü noktadır. Arayan tek kişi ise, bu noktadan başlayarak ilk önce sağa, çığın düştüğü alanın 10 m kenar noktasına kadar yamaca paralel ilerler. Daha sonra bu noktadan 20 m aşağıya iner ve çığ alanını bu sefer, sola doğru ve yine yamaca paralel olarak kat eder. Buradan tekrar 20 m aşağıya iner ve bu işlemi, sinyal alana kadar çığ alanı içinde sürdürür.
Arayanlar bir kişiden fazla ise, arama ekibi çığ alanına, kişinin son görüldüğü noktadan başlayarak, 20 m aralıklarla sağa ve sola yayılır. Herkes aynı anda yamaca dik aşağıya doğru ilerlemeye başlar ve sinyal alana kadar devam eder.
Sinyal sesinin alındığı yer çanta ya da batonla işaretlenir. Sinyalin ilk duyulduğu yerden aşağıya doğru ilerlenir. Sinyal sesi kuvvetlenecek, sonra daha aşağıya gittikçe giderek zayıflayacaktır. Sinyalin en kuvvetli olduğu noktaya geri dönülür.
İlk önce sola doğru yamaca paralel hareket edilir. Sinyal, yine bir noktaya kadar kuvvetlenecek, sonra zayıflayacaktır. İşte bu en kuvvetli ikinci nokta kazazedenin bulunduğu noktadır. Kazazede süratli bir biçimde yüzeye çıkarılıp ilk yardım yapılmalıdır.
Aramalardan sonuç alınamazsa mutlaka dışarıdan yardım istenmelidir. İki kişi yardım istemek için gitmelidir. Mesajcılar, gittikleri yerlere işaretler bırakmalıdırlar. Koşullar ne olursa olsun kazazededen umut kesilmemelidir. Büyük kar blokları arasından gelen hava boşlukları yoluyla, ıslak bir çığ altında 9 saat yaşayanlar vardır. Çığa yakalanmalarda ölüm nedeninin %80’i boğulmadır. Kar yutmak, kusmak ya da dilin geriye kayması, havanın bitmesi de boğulmanın nedenleri arasındadır.
Kazazede bulunduğunda, eğer ölüm belirtileri yoksa hemen ilk yardım yapılır. Kafası görülür görülmez ağzı ve boğazı iyice temizlenir. Hemen ağızdan suni teneffüse başlanır. Solunum ritmi 15 nefes almadır. Yaralanma varsa kanama kontrol edilir. Kafa ve omuz yaralanmaları böyle durumlarda sık olmaktadır. Hipotermi ve şok tedavileri kesinlikle gereklidir. Şehirde kesin ölüm ile bağdaştırdığımız nefes almama, nabız yokluğu, ışık refleksinin olmaması, soluk gri bir deri rengi, çığlarda ölümü kesin saptamak için yeterli değildir. Özellikle, kazazedenin ağzının önündeki kar birikintisinde bir solunum boşluğu oluşmuşsa, bu büyük ölçüde hayatta olduğuna işarettir. Fakat ağzının önündeki kar gri bir renk almışsa, vücutta görülebilir yaralanmalar mevcutsa, karın bölgesinde sertlik varsa durum kötüdür. Kardan çıkarılınca kazazedeye kalp masajı yapılmalıdır. Masaj sayısı dakikada 60-80 arasındadır. Kurtarıcı tek kişi ise, 15 kalp masajı ile 3 suni solunum değişimli olarak uygulanmalıdır. Hayata döndürme şansı varsa, bu işlem iki saat yapılmalıdır. Bu süreden sonra umut kalmamış demektir. İlk yardım kursundan geçmemiş kişilerin, kalp masajında başarılı olamayacağını unutmamak gerekir.
İlk yardımın diğer bir parçası da kazazedenin vücut ısısını yükseltmektir. Çoğu zaman, bir saat kar altında kalan bir insanın vücut ısısı 29-30 dereceye kadar düşmektedir. Vücut, canlılığını sürdürebilmek uğruna deri, alt deri, adale, kol ve bacak gibi organları feda eder. Damarların büzülmesi sonucunda buralara kan akışı ya çok yavaşlar ya da tamamen durur. Bu nedenle kazazede kurtarılır kurtarılmaz hareket etmesini önlemek ve yalnız vücut merkezini ısıtmak gerekir. Çünkü her organ aynı anda ısıtılırsa merkezdeki kanın ısısı, kan dolaşımının tekrar başlamasıyla kenar bölgelerdeki soğuk kanın merkeze hücum etmesi sonucu daha da düşeceğinden, kazazede ölür.
Kenar bölgelere kesinlikle masaj yapılmamalı ve ısıtma işlemine oralardan başlanmamalıdır. Isıtmada en etkili olan nemli sıcaklıktır. Bu iş için ısı torbaları kullanılabilir. Bu yoksa, bir havlu ya da fanilayı termostaki sıcak su ile ısıtarak kazazedenin fanilasının üstünden göğüs ve mide kısmına yerleştirilerek ısıtma işlemine başlanmalıdır. Çıplak deriye kesinlikle sıcak değdirilmemelidir. Aksi taktirde hassas olan deride 2-3 derece yanıklar meydana gelebilir. Bu işler yapılırken kollar ve bacaklar uyku tulumuna alınır. Bundan sonra kazazedeye ılık şekerli sular verilmelidir. Kesinlikle ilaç verilmemeli, alkollü içecekler içirilmemelidir. Eğer kazazede hafif hipotermide ise yürütülmemelidir. Aksi taktirde ölebilir. Kazazede taşınırken her 10 dakikada bir nabzı kontrol edilmelidir.
Arama ve Kurtarma Örgütlenmeleri Nasıl Olmalıdır?
Arama ve kurtarma etkinliğinin tanımı gereği, bir takım yani ekip işi olması gerekliliği ortadadır.
Her ne boyutta olursa olsun, örgütlenmeler oluşturulurken bu gerçeklik göz önünde tutulmalıdır.
Arama kurtarma örgütlenmelerini üç düzeyde ele almak olasıdır.
İlk olarak, ulusal boyutta oluşturulacak bir sistemin varlığı gereklidir. Sivil birimler ne denli donanımlı ve yetkin olursa olsun, büyük boyutlu afetlerin denetim altına alınabilmesi için, ulusal ölçekli ve tepeden görebilen bir birimin varlığı şarttır.
Bu anlamda da öngörülebilecek olan, bir Ulusal Arama ve Kurtarma Sisteminin oluşturulmasıdır. Bu sistemin kurulabilmesi için, öncelikle bir ulusal ölçekli arama ve kurtarma ana planına gereksinim vardır.
Bu ana plana bağlı işleyecek sistem özetle, devlet birimleri arası iş birliği ve eşgüdüm programlamasında, sivil örgütlenmelerin eşgüdümünün sağlanmasında, aynı zamanda sivil örgütlenmelerin denetlenmesi ve desteklenmesi konusunda etkili olacaktır.
Ulusal boyutta bir çatı oluşturacak bu oluşumun yanı sıra konularında uzmanlaşmış, eğitim ve donanımları tamamlanmış arama kurtarma birimleri ikinci sırayı almaktadır.
Arama ve Kurtarma etkinliği için bir araya gelmiş herhangi bir oluşumun takım niteliğini kazanması bazı kriterlere bağlıdır. Öncelikle, merkezi karar mekanizmalarına bağlı çalışan, konusunda eğitimli uzman kadrosuyla bir ekip gereklidir. Sıkı bir örgütlülükle çalışan bu ekibin olmazsa olmaz koşulu sürekliliğidir.
Yaşanan son afetlerden hemen sonra kuruluvermiş bazı arama kurtarma takımlarının gerek eğitim gerekse süreklilik kriterleri açısından tartışmalı oluşu bu noktada ortaya çıkmaktadır.
Sözü geçen eğitim ve uzmanlık birden fazla alanı kapsamaktadır. Uluslararası ölçütlere göre tanımlama yapılacak olursa, örneğin "deprem" tek başına bir uzmanlık alanı olarak kabul edilmemektedir. Bir kurtarma ekibi, kapalı mekân dan insan kurtarma, yangın, kimyasal maddelerle savaşım, dik ve yüksek yerlerde ip teknikleriyle insan kurtarma vb. gibi başlıkların her birinde eğitimli olmak zorundadır.
Bunların yanı sıra her kurtarma ekibi üyesinin ileri düzeyde acil tıbbi yardım konusunda bilgisi olmalıdır. Sözü geçen yetenek ve bilgiler sıkı ve sürekli bir örgütlülük ve elbette gerekli teknik malzeme donanımıyla birleşmediği sürece bir arama kurtarma takımından söz edilemez. Bu durum ülkemizdeki pek çok kurtarma grubunun aslında bir araya gelmiş gönüllüler topluluğundan öteye geçmediğini ortaya koymaktadır.
Arama kurtarma örgütlenmelerinin üçüncü ayağını sıradan vatandaşlar oluşturmaktadır. Kısaca halk birimleri olarak adlandırılan bu oluşumlar aslında genel etkinliğin belki de en önemli bölümünü oluşturmaktadırlar. Farklı uluslararası örneklerde, farklı biçimlerle karşımıza çıkmakla birlikte, halk birimlerinin temel işlevleri bellidir.
Afetler öncesinde mahalleler düzeyinde sürdürülecek çalışmalar sonucunda, insanların herhangi bir olaya acil tepkisinin örgütlenmesi amaçlanmaktadır. Bunun ilk ayağı elbette afete hazırlıklı olma şeklindedir. Mahalle sakinleri, depremden, yangına, hırsızlıklardan küçük ev kazalarına kadar karşı karşıya kalabilecekleri tehlikeleri önceden gözden geçirmiş ve tepkilerini planlamış olmalıdır.
Önceden hazırlanan planların uygulanmasında en önemli nokta örgütlü çalışabilmedir, Bunun için ise ayrıntılı bir iş bölümü ve sorumluluk paylaşımı gereklidir. Tüm vatandaşların temel düzeyde ilkyardım bilgisine sahip olması gereklidir.
Afet sonrası arama kurtarma çalışmalarında halk birimlerine düşense, uzman arama kurtarma takımları ve devlet birimleriyle koordineli çalışabilmektir. Halk birimleri arama kurtarma çalışmalarının aksamadan yürütülmesinden sorumlu olmalı, kurtarma ekiplerine yardım etmelidir.
Arama kurtarma sonrası sürdürülecek yardım etkinliklerinde (çadır, yiyecek, giyecek vb) halk birimleri örgütlü çalışmalarını sürdürebilmeli, yaşanacak kargaşayı önlemelidir. Arama kurtarma alanına ilişkin bu gerçeklikler, uluslararası uygulamalarla örneklenerek, defalarca vurgulanmış olgulardır. Ülkemizin eksiklerine ilişkin noktaları son yaşanan deprem felaketleriyle bir kez daha gördük.
OKS Nedir?
Arama ve Kurtarma, diğer tüm acil durum müdahaleleri gibi hızlı, etkili ve sürekli eylem planlanabilmesini gerektirir. Zamanın ve koşulların en etkin değerlendirilebilmesinin sağlanması ancak iyi tasarlanmış ve planlanmış bir işleyiş ile olanaklıdır. İşte Olay Komuta Sistemi adını verdiğimiz bu model, meydana gelen olayın niteliklerinden ve müdahalede bulunacak ekiplerin öznelliklerinden bağımsız örgütlenebilecek bir çalışma sistemi sunar.
OKS’nin temel mantığı, müdahalenin sistematik olarak kişilerden bağımsız sürekliliğini sağlamaktır. İdeal olan bu tür bir sistemin ulusal boyutlarda geliştirilebilmesi ve farklı birimlerin eşgüdüm içerisinde çalışmasının sağlanmasıdır.
OKS Organizasyonu
Olay komuta sistemi, bir komuta merkezine bağlı olan dört ana birimden oluşur. Gerçekleşen olayın büyüklüğünden bağımsız olarak bu temel birimlerin oluşturulması şarttır.
Komuta: OKS’nin beyni olarak kabul edilebilecek komuta noktasında, tüm müdahalenin genel sorumluluğunu üstlenen bir sorumlu bulunur. Komuta sorumlusu, olayın tamamını izleyip, değerlendirebilecek, hızlı ve kesin kararlar alabilecek, önder niteliklerine sahip kişilerden oluşmalıdır. Bu sorumlu, komuta noktasında üç yardımcı ile çalışır. Bu yardımcılardan ilki, “bilgilendirme” çalışmasını, yani olay ve müdahale ile ilgili her tür bilginin doğru zamanda edinilmesi ve belli oranda işlenmesi işini yürütür. Diğer iki alan, güvenlik ve diğer ilişkilerdir. Güvenlikten kastedilen hem olay yerinin ve kazazedelerin hem de operasyonda görev alan tüm personelin güvenliğidir. Olay sırasında her tür üçüncü şahıslarla, basın, kazazede yakınları, diğer yardım ekipleri, merkezi birimler vb. ilişkileri de yürütecek bir ilişkiler yardımcısı bulunmalıdır.
Planlama: Plan her ne kadar müdahalenin her aşamasında ayrı bir başlık olarak bulunsa da tüm organizasyon için merkezi bir planlama ekibine gereksinim vardır. Bu ana birim bir sorumlu ve üç alt alandan oluşur. Bunlar sırasıyla, operasyonun tüm personelinin oluşturduğu insan kaynaklarından, her tür ekipmana kaynaklar sorumlusu; operasyonu sürekli izleyecek ve hem kayıt hem de bilgi sağlama işini yürütecek durum belireme sorumlusu ve her aşamanın önceden hazırlanmış araçlarla (formlar, rapor formatları, kontrol listeleri vb.) dokümantasyonu yürütecek sorumludur.
Operasyon: Olaya müdahale eylemini gerçekleştiren birim operasyon birimidir. Alanında uzman ve deneyimli bir teknik sorumlunun altında oluşturulacak yeterli sayıda ekipten oluşur. Bu ekipler olayın niteliğine ve büyüklüğüne göre kendi aralarında iş bölümüne gidebilirler ya da her ekip kendi içerisinde iş bölümüne sahip olan kişilerden oluşturulabilir (sağlık ekiplerinin ayrı oluşturulması ya da her ekipte bir medikal uzmanın bulunması gibi). Operasyon biriminde ayrıca doğrudan operasyonda kullanılacak ekipmanı denetleyecek bir ekibin de bulunması gerekebilir.
Lojistik: Olay komuta sisteminin en kritik boyutu kendini sürdürebilir ve yenileyebilir olmasıdır. Bu noktada da lojistik biriminin önemi ortaya çıkar. Bu birim sistemin her bileşeninin gereksinimlerinin sağlanmasından, yedeklenmesinden ve değişen koşullara uyarlanabilmesinden sorumludur. Lojistik hem hizmet anlamında hem de destek anlamında tüm ayrıntısıyla planlanmalıdır.
Yönetim: Genellikle büyük boyutlu olaylarda gereksinim duyulan bir birimdir. Mali konular ve idari başlıklardan sorumludur.
ACİL EYLEM PLANI Olay komuta sisteminin eyleme geçirilmesinin temel koşulu bir acil planın oluşturulabilmesidir. Bunun için aşağıdaki sıralama etkin kılınmalıdır.
Duyum: Duyumun alınması ve ulaştırılması mekanizmalarının önceden oluşturulmuş olması gereklidir. İlk duyum bilgilerinin neler içermesi gerektiği, duyumların nasıl kategorize edileceği, hangi tür duyumlarda hangi uzmanlık alanlarının devreye gireceği net bir şekilde planlanmış olmalıdır.
Örgütlenme: Duyum sürecinin tamamlanmasından hemen sonra OKS’nin örgütlenmesi gerekir. Bu süreç ne gerekenden hızlı ne de gerekenden yavaş olmalıdır. OKS’nin doğru yerde doğru içerik ve nitelikle doğru zamanda kurulmuş olması gerekir.
Müdahale: İyi örgütlenmiş bir OKS tek başına yeterli değildir. Bu sistemi devreye sokan müdahale aşamasının sürekli durum analizini yenilemesi, olasılıkları değerlendirebilmesi ve stratejilerini gerektiğinde değiştirebilmesi gerekir.
2) Arama ve Kurtarma (SAR)
a) Ulaştırma Bakanlığı Ana Arama ve Kurtarma Merkezince (Denizcilik Müsteşarlığı) yayımlanan Türk Arama Kurtarma Yönetmeliği ve Ulusal Arama ve Kurtarma Yönergesi’ne ilişkin usul ve esaslar,
b) Arama ve Kurtarmaya ilişkin üst makamlar tarafından verilen emir ve talimatlara ilişkin usul ve esaslar,
c) Annex 12’ye ilişkin kural, usul ve standartlar, (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yayımlanan ve ICAO üyesi devletler tarafından uygulanması gereken standartları ve tavsiyeleri içeren Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi eki)
d) Uyduya dayalı Arama ve Kurtarma Sistemi “COSPAS-SARSAT” uygulama usul ve esaslar,
e) Arama ve Kurtarma ’ya ilişkin diğer konular.
